EGIPATSKA UMETNOST
Sa razvitkom zemljoradnje i sto arstva, tj pripitomljavanjem biljaka i zivotinja ovek odnosi pobedu nad prirodom. Me utim u dolinama velikih reka, «neolitska revolucija» je dozivela veliki uspeh i dozvolila je lokalnom stanovnistvu da se umnozi vise nego sto je dozvoljavala postoje a koli ina hrane. Resenje je me uplemenski rat ili ujedinjavanje u ve a i naprednija drustva nastaju prva utvr enja, prve civilizacije. Pronalaskom pisma po inje istorija.
Egipat nastaje u dolini reke Nil. Bila je razvijena zemljoradnja. Robovlasni ko drustvo sa faraonom na elu (sin boga Ra, predstavljao bozanstvo, glavnu karakteristiku egipatske civilizacije i odre ivao razvoj egipatske umetnosti).
Pod Narmerom (Menes), koji je bio vladar Gornjeg Egipta, ujedinjuje se Gornji i Donji Egipat i nastaje Staro Carstvo.
STARO CARSTVO 2105 godine p.n.e.), kraj carstva zbacivanjem VI dinastije
SREDNJE CARSTVO 1778 godine p.n.e.), XI XII dinastija
NOVO CARSTVO 1166 ili 1570 - 1085 godine p.n.e.) XVIII XX dinastija
Egip ani su verovali u kult mrtvih, to ih je povezivalo sa neolitskom proslosću, ali mra ni strah od duhova mrtvih nije postojao, izbrisana je granica izme u zivota i smrti. Egip anin je opremao svoju grobnicu kao neku vrstu replike u senci svoje svakodnevne okoline, da bi njegov duh, njegov Ka mogao da uziva u njoj i gledao je da za svoj Ka obezbedi mumificirano telo ili statuu.
Egip ani su sebi gradili grobnice (mastabe, piramide), doma instvo za njihov Ka. One su bile gra ene da ve no traju i nase poznavanje egipatske civilizacije po iva samo na grobnicama i njihovom sadrzaju.
Religija diktira monumentalnost, uniformnost, frontalnost i uko enost u umetnosti, me utim egipatska umetnost se koleba izme u konzervatizma i novatorstva, ali nikad nije stati na
Osim arhitektonskih ostvarenja egipatsku umetnost ine:
portretne statue
biste
slike
reljefi
PORTRETNA SKULPTURA
Radi se za slu aj da mumija propadne. Svojstva: smiren stav i kod sede e i kod stije e figure. Ponekad izba ena noga, ona ne pokazuje kretanje, ve pove ava stati nost. Uzdrzanost, uko enost reprezentativnost, monumentalnost. Naglasena je osa simetrije. Vajalo se pomo u projekcija pa su figure «sapete» i predstavljene su eono. Zadnja strana skulpture je vezana za zid poza e, te figure nikad nisu slobodne.
RELJEF I SLIKARSTVO
Imaju iste pobude kao i skulptura motivi vezani za zivot, ilustruju zivot umrlog. Sagledava se i put umrlog ka «onom svetu». Reljef je plitak i blizi slikarstvu nego vajarstvu. Postoje dve vrste:
niski bareljef (blago ispup eni oblici)
upusten reljef (urezan)
Reljef je blizak gravuri, nema svetlosti i senke, (plitak je), esto je bojen istim bojama kao u slikarstvu. Muska tela su tamnija od zenskih. Bojenje je kontinuirano i uniformno, bez nijansi. U slikarstvu nema tre e dimenzije.
U egipatskoj umetnosti vazi zakon frontaliteta, ortogonalno predstavljanje i uglovi se menjaju za 90 ili 180 stepeni. Oblici se vide pod pravim uglom. Ne poznaju perspektivu. Glava je prikazana u profilu, oko je frontalno, noge su u profilu, stopala su razmaknuta i oba vi ena sa strane palca. Posrednim putem su do aravali dubinu prostora. Poznavali su samo upravan na in predstavljanja. Postoji princip superponiranja za dubinu prostora. Koriste izokefalij glave li nosti istog ranga su u istoj veli ini (hijerarhijsko dimenzionisanje), robovi su najmanji, a vladari najve i.
1. STARO CARSTVO
Naglasena je snaga, muska i zenska figura su ravnopravne. Figure su zdepaste, kubi ne, zaobljenih formi, simetri ne su, dostojanstvene, realisti ne, bez osmeha, a glava je perikom vezana za trup. Dela:
Princ Rahotep sa zenom Nofret, 2610 godine p.n.e., obojen kre njak
Kefren, 2530 godine p.n.e., diorit
Mikerin i njegova zena, 2500 godine p.n.e.
Pisar, 2400 godine p.n.e.
2. SREDNJE CARSTVO
Pove ava se uopstavanje i idealizacija forme. Javljau se elegantnije proporcije. Skulptura predstavlja nastavak umetnosti Starog carstva. Dela:
Sestrozis III, 1850 godine p.n.e., kvarcit
3. NOVO CARSTVO
Izuzetan luksuz, na in esljanja, svola, draperija. Dolazi do naturalizovanja figura. Uzimaju se otisci za posmrtne maske. Umetnost tezi ka eleganciji. Figure su gracioznije, krhkije, nisu vise zdepaste. Dela:
Kraljica Nefretiti, portretna bista, 1365 godine p.n.e., kre njak (izuzetno prefinjena figura, graciozna, vitka, jednostavna, prelepa linija profila)
Statua Ramzesa III (konvencionalna i stilizovana)
4. SAITSKO DOBA
Naturalisti ke pojedinosti, izvesta eno, hladno, kruto, optere enje plastike.
SLIKARSTVO
1. STARO CARSTVO
Uko en stav, vertikalna osa simetrije, manje vazne li nosti pravljene od trosnih materijala. Reljefi su puni zivota, ra eni po utvr enim pravilima, bez perspektive, plitki. Dela:
Paleta kralja Narmera, 3100 godine p.n.e., skriljac
Portret Hesy Raa, 2650 godine p.n.e., drvo
Ti posmatra lov na nilske konje, 2400 godine p.n.e., bojeni reljef u kre njaku
2. SREDNJE CARSTVO
Javlja se teznja za novim detaljima i pozama, perspektiva je prikladna, kolorit je raznovrstan, naglasen je realizam
3. NOVO CARSTVO
Doba egipatskog akademizma, figure duze sa duzim vratovima. Raznolikost se javlja u skali tonova, istoti linija i boja, prefinjenosću detalja i inventivnosću dela. Dela:
Brat preminuloga, 1375 godine p.n.e
Akhenaton (Amenhotep IV), 1365 godine p.n.e., tezi da «otkravi» uko enost
Akhenatonove k eri, 1365 godine p.n.e.
|
