ALTE DOCUMENTE
|
||||||||||
RANOHRISĆANSKA UMETNOST
Javlja se sa pojavom hrisćanstva i traje od II do po etka VI veka. Iz nje se razvija vizantijska umetnost i preromanika. Granice izmedju ranohrisćanske i vizantijske umetnosti nisu ta no odre ene. Ranohrisćanska umetnost je osnova srednjevekovne evropske civilizacije.
Sve do 313 godine kad je car Konstantin legalizovao hrisčanstvo, o hrisćanskoj umetnosti znamo veoma malo. Do 200 godine nemamo nikakvih sa uvanih spomenika ranohrisćanske umetnosti.
Prvi o uvani oblici ranohrisćanske umetnosti poti u iz katakombi, sa mermernih plo a za zatvaranje grobova (hrisćani u rimskom carstvu bili su proganjani, te su se skrivali u katakombama podzemne prostorije za zajedni ki obred i grobna mesta).
Pogrebni ritual i obezbe enje predstvljali su vitalni interes za ranog hrisćanina, ija je vera po ivala u nadi u ve ni zivot. Umetnost je kultnog karaktera, veli aju se duhovne osobine. Potencira se duhovno, a verske istine se prikazuju kroz simbole (kosmos, ve nost, smrt). Zanemaruju se likovne i estetske karakteristike.
SLIKARSTVO
Slikarstvo katakombi jasno izrazava preokupaciju za drugim svetom. Slikar katakombi koriste tradicionalni re nik da saopsti novu simboli nu sadrzinu, pa je za njega prvobitno zna enje oblika manje vazno. Ovaj umetni ki izraz odlikuje logi ka povezanost i jasno a.
Brz razvoj hrisčanske arhitekture velikih dimenzija imao je revolucionarno dejstvo i na razvoj ranohrisćanskog slikarstva. Odjednom je trebalo ogromne povrsine zidova pokriti slikama dostojnim njihovog arhitektonskog okvira. Nazalost, od dekoracije crkava IV veka je jako malo ostalo, tako da se ovaj razvoj slikarstva tesko moze pratiti. Nasledstvo proslosti je i apsorbovano i prera eno. Iz ovog procesa rodio se jedan novi umetni ki oblik ranohrisćanski zidni mozaik. Mozaik je kompozicija sastavljena od sitnih obojenih komada materijala, usa enih u gipsani malter. Ranohrisćanske crkve zahtevaju mozaik isto kao sto su gr ki hramovi zahtevali skulpturu. Mozaik negira ravninu zidne povrsine da bi ostvario «iluziju nestvarnosti» nebeskog carstva.
Izbegavano je modelovanje. Figure su u dve dimenzije i udaljuju se od realizma. Figura nosi poruku ima velike o i, a veoma su esto u molitvenom stavu sa podignutim rukama. Pozadina ne igra nikakvu ulogu, kasnije prerasta u zlatno simbol bozijeg. Teme su scene iz Starog i Novog Zaveta. Ljudske figure su sve izduzenije, dobijaju formalni izraz i transcedentni karakter. Umetnost podrzava crkvu koja je kosmi ka struktura. Dela:
Slikana tavanica u katakombama Sv. Petra i Sv. Marcellina, Rim, po etak IV veka
Mozaik u kupoli, crkva Sv. or a, Solun, kraj IV veka
Razilazak Lota i Avrama, 430 godina, crkva Sta Maria Maggiore, Rim
Minijatura iz Vatikanskog Vergilija iz Biblije, po etak V veka
VAJARSTVO
U pore enju sa slikarstvom i arhitekturom imalo je sporednu ulogu. Biblijska zabrana u pogledu idola zabranjuje velike kultne statue, pa se esto u skulpturi moralo kloniti figura u pravoj veli ini. Tako se vajarstvo od samog po etka razvijalo u antimonumentalnom pravcu (od prostorne dubine i masivnih razmera gr ko-rimskih statua ka plitkim oblicima malih dimenzija i ipkastoj dekoraciji povrsina). Najstarija dela hrisćanske skulpture su mermerni sarkofazi. Prikazivani doga aji i li nosti nemaju ulogu da pri aju svoju istoriju, fizi ku ili emocionalnu, ve da u nasem duhu prizovu jedno vise simboli ko zna enje koje ih veze. Kada je monumentalna skulptura izgubila pokroviteljstvo crkve zadrzala je neko vreme pokroviteljstvo drzave. Ve od 450 godine spoljasnja sli nost portretne skulpture se povla i pred likom duhovnog ideala, katkad veoma izrazajnog, ali sve bezli nijeg. Ne samo individualnost lika, ve ni samo ljudsko telo, nije vise opipljiva realnost. To je bio kraj gr ke tradicije slobodne skulpture za narednih 100 godina. Dela:
Sarkofag Junija Basa, Vatikanske pe ine, 359 godina
Arhan eo Mihailo (krilo diptiha), po etak VI veka, slonova a
Eutropijev portret, 450 godona, mermer
|
