ROMANIKA

Traje od 1050 godine. Razvija se od doba Karla Velikog i Otona III. Sastoji se od velikog broja raznolikh regionalnih stilova, karakteristi nih i tesno povezanih. Francuska ima vode u ulogu, a potom Spanija, Italija, Nema ka i Engleska. Javlja se u itavoj Zapadnoj Evropi. To je doba intenzivne intelektualne aktivnosti. Zrela romanika se javlja u XII veku. Romani ka umetnost nije nastala iz jednog izvora. Osnovni faktori su:

nasla e iz karolinske i otonske umetnosti

poruke iz Cluny-ja se u vrsćuju do 1000 g. i po inju se siriti po Zapadnoj Evropi (Cluny-jevski Benediktinski red je drzao glavne manastirske crkve na hodo asni kim putevima ka Santiago da Campostelu i Rimu)

pobeda Hrisćanstva u Evropi

hristijanizacija Viknga

pad Kordovskog kalifata 1031 g.

hodo asni ko putovanje dostiglo je vrhunac u Krstaskim ratovima

obnavljanje trgovine u Sredozemlju, te samim tim i obnova gradova: Venecija, enova , Piza...

Dolazi do pove ane gra evinske aktivnosti, a crkve dobijaju jednostavnu koncepciju. One su masivne, arhitektonski oblici su svedeni na pravilne geometrijske oblike, bogato su razu ene, imaju bogatu spoljnu dekoraciju, ornament i skulpturu, brodovi su zasvo eni. Dakle, daleko su vise «rimske» po izgledu od starohrisćanskih, otonskih, karolinskih i vizantijskih crkvi, te dobijaju te dobijaju naziv romani ke pa otud i naziv romanika.

Vajarstvo i slikarstvo su u sluzbi arhitekture.

VAJARSTVO

Romani ko vajarstvo se javlja u dva vida:

monumentalna skulptura

kamena reljefna dekoracija vezana za arhitekturu

Obnova monumentalne skulpture za u uje, jer ni karolinska, ni otonska umetnost nisu pokazivale teznju u tom pravcu. Dotle su arhitektonski dekorativni reljef i slikarstvo imali kontinuiran tok razvoja. Razvoj vajarstva u kamenu se najpre desava u JZ Francuskoj i Sj. Spaniji na i u crkvama, koje se nalaze na hodo asni kom putu za Santiao da Campostelu, oko 1050 1100 g. Razlog: masivni, veliki, trodimenzionalni, reljefni likovi su mnogo vise realni od slika.

Skulptor se boji prazne povrsine, te je pretrpava likovima u horizontalnom ili vertikalnom rasporedu. Nema smisla za red. U kompoziciji postoji nebeska i zemaljska hijerarhija, nebesko je iznad zemaljskog. Tako e postoji i izokefalij, funkcionalno dimenzionisanje delovi tela u akciji su naglaseniji i obra eniji od onih u mirovanju.

Romanika uvodi figuraciju u skulpturu, ali se javljaju problemi proporcije i anatomije. Njeno korisćenje je ograni eno na dekoraciju kapitela i portala. Veoma je retka slobodna skulptura. Javljaju se raznovrsne dekoracije kapitela, skulptura je u timpanonu, u nisi i uz trimo (srednji stub koji nosi nadvratnik). Skulpture u nisi: imaju arhitektonski okvir - poreklo iz vizantijskog izvora, frontalni strav, masivnost. Skulpture uz trimo i bo ne stubove portala: obra ene su sa neverovatnom savitljivosću uz stub, nemaju samo dekorativnu namenu, ve i izrazajnu. Predstavljaju zale ene demone ili figure uvare. Skulpture na portalima: imaju snazan izraz, neobuzdanu mastu i nervoznu gipkost oblika - uticaj iz iluminiranih rukopisa.

«Mezanska» romani ka skulptura: izvrsni radovi u metalu i skladne kompozicije i dobra izrada.

Bronzani kr azi za vodu u obliku lavova, zmajeva, grifona i sli nih zivotnja se uvode u crkvenu sluzbu (ritualno pranje ruku svestenika), a nadahnuti su motivima sa Biskog Istoka. Benedetto Antelami je najve i vajar u Italiji romani ke umetnosti. Izrazena mu je monumentalnost i li ni stil. Dela:

Apostol, crkva St. Sernin, Touluse, kamena plo a, 1090 g.

Juzni portal crkve St. Pierre, Maissac, po etak XII veka

Strasni Sud, zapadni timpanon katedrale u Autunu, 1130 1135 g.

Odasiljanje apostola, timpanon srednjeg portala narteksa, Vezelay, 1120 1132 g-

Kralj David, zapadno pro elje katedrale Fidenca, 1180 1190 g., Benedetto Antelami, «fizi ki» slobodno stoji u nisi, ali zahteva arhitektonski okvir

Spomenik Lava, bronza, 1166 g., trg pred katedralom, Braunschweig, jedina potpuno slobodna romani ka statua

SLIKARSTVO

Romani ko slikarstvo se ne odlikuje kao i skulptura iznenadnim revolucionarnim razvojem. Ono predstavlja kontinuirani razvoj karolinskog i otonskog slikarstva, plus razni uticaji, naro ito iluminiranih rukopisa.

Is ezao je i poslednji trag klasi nog iluzionizma, plasti nog modelovanja renske skole i njenog nagovestavanja svetlosti i prostora. Figure su oivi ene debelom konturom, koje su ispunjene svetlim, punim bojama, tako da je trodimenzionalnost slike svedena na naleganja ravnih plo a. Slikarska dela su jasna i precizna i tek sad mozemo re i da su figuralni, simboli ni i dekorativni elementi kompozicije spojeni u jedinstven sklop. Dakle, postoji snazno ose anje za kompoziciju.

Zidno slikarstvo je ra eno u tehnici Al Fresco. Glavni cilj slikarstrva je naracija, a ne likovna lepota. Figure su stilizovane, ne reprodukuju prirodne proporcije i forne, te pokrete i stavove. Kao i kod vizantijskog slikarstva tezi se iluziji prostora. Radi se na jednoobraznoj podlozi, svetloj ili tamnoj, koja sluzi da istakne predstave figura i predmeta, kao kod Vizantije. Ljudska figura je dominantna u odnosu na arhitekturu.

Od mnostva regionalnih stilova najve a ostvarenja proizasla su iz manastirskih pisarnica Sj. Francuske, Belgije i J. Engleske.

Ubrzo posle 1150 g. ose a se zunatna promena u stilu: umesto apstraktne seme javljaju se trodimenzionalni oblici sa nagovestavanjem oble mase tela. Obnavlja se interesovanje za perspektivu. Polako se sve vise uvazava lepota anti kih umetni kih dela. To je po etak postepenog prelaza u gotiku.dela.

Sv. Marko iz Jevan elja u Corbieu 1050 g.

Zidanje Vavilonske kule, crkva St. Savin-sur Gartempe, freska, oko 1110.

Sv. Mihovil, Notre-Dame, Le Puy, freska, XI vek

Portret lekara, minijatura, 1160. g.

Prelazak preko Crvenog mora, Nikolas iz Verduna, 1181. g; emajlirana plo a, Austrija

Proletni pejsaz, iz rukopisa Carmina Burana, po etak XIII veka, prvi pejzaz u umetnosti Zapada posle klasi nog doba